بررسی اثر محصولات پروبیوتیک بر روده
پروبیوتیک‌ها، میکروارگانیسم‌های مفیدی هستند که مصرف به اندازه‌ی آنها به تامین سلامت افراد کمک میکند.
این میکروارگانیسم‌های زنده، کارایی‌های درمانی زیادی برای انسان دارند؛ از جمله درمان اسهال ناشی از باکتری‌های پاتوژن روده‌ای که سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر نامیده می‌شود و نیز کمک به بهبود سرطان‌های کولون
اثرات پروبیوتیکی این میکروارگانیسم‌ها، به متابولیت‌های فعال بیوشیمیایی، مولکول‌های سطحی و یا مواد مترشحه از آنها (همچون اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه مثل استات، لاکتات، سوکسینات، بوتیرات، H2O2 و ترکیبات باکتریوسین…) وابسته است.
محصولات پروبیوتیک، به اصلاح میکروبیوتای روده و در واقع، تعدیل فلور میکروبی روده می‌پردازند؛ همچنین این محصولات، سبب تقویت بافت اپی‌تلیال روده شده و باعث حفظ ساختار و یکپارچگی اپتلیوم روده خواهند شد؛ در واقع با نفوذ به منطقه‌ی زیرمخاطی، این آنتی‌ژن‌های غذایی می‌توانند روده را در پاسخ به التهابات و عوامل بیماری‌زا یاری دهند؛ از طرفی نقش این محصولات در تعدیل سیستم ایمنی بدن از طریق تاثیر بر بیان ژن‌های دخیل در کنترل سیستم ایمنی هم قابل توجه است و شرط لازم برای به تعادل رسیدن سیستم ایمنی بدن، چسبندگی میکروارگانیسم‌های پروبیوتیک به مخاط روده است.
پروبیتیک‌ها از اتصال مواد سمی به دیواره روده جلوگیری می‌کنند. سویه‌های پروبیوتیک، قادر هستند که توسط موانع فضایی چسبیدن و اتصال باکتری‌های بیماری‌زا با مخاط روده را مهار نمایند.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که افزایش بیان ژن‌های دخیل در تقویت یکپارچگی سد دفاعی روده، این امر را تقویت میکند.
از عوامل مهم در این زمینه میتوان لاکتوباسیل‌ها، بیفیدیوباکتری‌ها و دفنسین‌ها را نام برد.
در بین تمامی اعضای پروبیوتیک‌ها، باکتری‌های خانواده لاکتوباسیلوس (که از نوع باکتری‌های اسید لاکتیک هستند)، نظیر لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، لاکتوباسیلوس پلانتاروم، لاکتوباسیلوس کازئی و لاکتوباسیلوس دلبروکی اجزای مهمی از فلور نرمال انسان و حیوانات می‌باشند
لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، یک باکتری گرم مثبت است که به شکل میله‌ای کوتاه و به حالت هموتخمیرکننده و میکروآئروفیل در روده‌ی انسان یافت می‌شود؛ و از مفیدترین گونه‌های لاکتوباسیلوس است که در محصولات لبنی مانند شیر و ماست هم وجود دارد.
این میکروارگانیسم‌ها، موادی به نام باکتریوسین تولید می‌کننند که این کار، به پروبیوتیک‌ها خاصیت مهاری و ضد میکروبی و دفاع در برابر طیف وسیعی از پاتوژن‌ها همانند استافیلوکوکوس اورئوس، استافیلوکوکوس اپیدرمیس، E.Coli، انتروکوکوس فکالیس و کاندیدا آلبیکانز را می‌دهد؛ لاکتوباسیلوس باعث مهار چسبندگی این پاتوژن‌ها و حذف رقابتی آنها می‌گردد؛ به شکلی که با جلوگیری از سنتز دیواره توسط باکتری پاتوژن یا ایجاد منافذی در دیواره آن و یا حتی با نفوذ اسید آلی تولیده شده به درون آن و تجمع اسیدهای آلی داخل پاتوژن به تخریب عامل بیماری‌زا می‌پردازد.
لاکتوباسیلوس‌ها، همچنین با افزایش بیان موسین و ترشح مخاط، بهبود عملکرد سد مخاطی روده انسان و حذف عوامل بیماری‌زا را سبب می‌شوند که پیش‌نیاز این مکانیسم همانطور که اشاره شد، چسبندگی این میکروارگانیسم به مخاط روده است، که حتی با ایجاد تغییرات کیفی در موسین‌های روده از اتصال پاتوژن جلوگیری کرده و به این طریق، در حفظ سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن میزبان در مقابل پاتوژن‌ها و افزایش مقاومت میزبان در شرایط و ناهنجاری‌های مختلف مفید واقع می‌شوند.
محصول پروبیوتیک دیگر، بیفیدیوباکترها هستند. یک نمونه‌ی این خانواده، بیفیدیوباکتریوم لاکتیس است که همانند خانواده‌ی قبل یک باکتری گرم مثبت و میله‌ای شکل می‌باشد؛ همچنین غیرمولد گاز، غیرمتحرک، کاتالازی از نوع منفی و بی‌هوازی است.
این میکروارگانیسم‌ها نیز چسبندگی سلول باکتریایی با سلول‌های سطحی مخاط دیواره روده را خواهند داشت؛ به نحوی که از طریق افزایش موسین‌های سطح اپی‌تلیال و تعدیل بیان ژن‌های ترشح‌کننده موسین این عمل را به انجام می‌رسانند و از اپی‌تلیال روده حفاظت می‌کنند.
پروبیوتیک دیگر، دفنسین‌ها (پروتئین‌های کوچک/ پپتیدهای کاتیونی ضد میکروبی غنی از سیستئین) هستند که به علت اثراتشان روی نوتروفیل‌ها و مونوسیت‌ها، باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شوند.
دفنسین‌ها، فعالیت‌هایی علیه پاتوژن‌ها و اثراتی ضدباکتری‌های گرم‌مثبت و گرم‌منفی به همراه تاثیرات ضد ویروس و ضد قارچ را دربرمی‌گیرند. این پپتیدها، سد روده را تثبیت کرده و با حمله به باکتری‌های بیماری‌زا با آنها درگیر شده و از میزبان خود دفاع می‌کنند.
برای بررسی عملکردهای مولکولی پروبیوتیک‌ها به تعامل بین میکروارگانیسم‌های مرتبط و اپی‌تلیوم روده توجه می‌شود. همچنین، جهت درک مکانیسم عمل پروبیوتیک‌ه، میتوان از حیواناتی که میکروبیوتای روده‌ای و زمینه‌ی ژنتیکی مرتبط با روده انسان و فیزیولوژی مشابه با بدن انسان دارند، بهره برد. البته قابل توجه است که مشاهدات و نتیجه‌گیری‌ها بطور مستقیم در رابطه با انسان صدق نخواهد کرد.
